اختلالات آواشناختي و واج شناختي در بدو ورود به مدرسه توسط معلمان قابل تشخیص داده شود که می تواند در درمان به موقع آن ها کمک کند.
اختلالات آواشناختي و واج شناختي موضوعی مهم است که امروزه در مراکز گفتار درمانی به کوکان دارای این مشکل رسیدگی می شود.
- اختلال آواشناختي:
ويژگي اصلي اختلال هاي آواشناختي، ناتواني در استفاده از آواهايي است كه معولا در هر مرحله از رشد-بر حسب سن و زبان فرد- كسب مي شوند. اين اختلال ها مي توانند به اشتباه هايي در توليد، به كار بردن، تجسم يا سازماندهي آواها منجر شوند. براي مثال يك آوا جانشين آوايي ديگر مي شود (مانند به كار بردن “س” به جاي “ش”) و يا اينكه فرد يك آوا مانند آواي پايان يك كلمه را جا مي اندازد.
تعداد و انواع اشتباه ها و تاثير انها بر قابليت فهم گفتار، در تعيين اختلال تاثيرگذارند و از شديد تا خفيف دسته بندي مي شوند. آواهايي كه معولا بد تلفظ مي شوند آنهايي هستند كه در طي رشد، ديرتر به دست مي آيند (مانند ل، ر، س، ز، ش، ژ). اما در كودكان كم سن تر يا آسيب ديده تر، توليد حروف بي صدا و صداداري كه اكتساب آنها زودرس است نيز ممكن است با مشكل مواجه شود. تقريبا ۲ تا ۳ درصد كودكان ۴ تا ۷ ساله داراي يك اختلال آواشناختي خفيف يا وخيم هستند اما فراواني شكل هاي خفيف اختلال بيشتر است. اين فراواني در حدود سن ۱۷ سالگي به ۵/۰ درصد مي رسد.
در شكل وخيم اختلال آواشناختي، بيان كودك حتي براي اعضاي خانواده وي قابل فهم نيست. در شكل هاي خفيف تر، تنها وقتي مي توان اختلال را رديابي كرد كه كودك به يك محيط اجتماعي مانند كودكستان يا مدرسه وارد شود و نتواند گفته هايش را به ديگران بفهماند.
اختلالات آواشناختي و واج شناختي
علت شناسي:
اختلال هاي تلفظي-آواشناختي ممكن است ناشي از علل عضوي باشد.
علل عضوي: برخي از مشكلات تلفظي-آواشناختي از معلوليت هاي يا بدشكلي هاي آشكار عضوي سرچشمه گيرند و يا با معلوليت هاي مختلف ديگر همراهند:
- نقايص ساختار دهاني-پيراموني (مانند وجود شكاف در لب، در سقف دهان)،
- ناهمواريها يا بد شكليهاي ساخت دنداني،
- اختلال شنوايي،
- بيماري هاي عصب شناختي،
- محدوديت هاي شناختي (مانند نارساييهاي عقلي)
- اختلالهاي حركتي.
اختلالات آواشناختي و واج شناختي
- اختلال هاي واجشناختي
به رغم آنكه اختلال آواشناختي مي تواند با علل آشكار عضوي و يا مشكلات رواني-اجتماعي توام باشد اما ممكن است بدون مشكلات حسي معين يا بدشكليها و ناهمواري هاي مشخص، در كودكاني كه هيچگونه علامت پزشكي و يا مسائل رواني-اجتماعي خاص ندارند نيز مشاهده مي شود. حداقل ۵/۲% كودكان پيش دبستاني به اين اختلال ها كه مبناي آنها نامعلوم يا ترديدآميز است و اختلال واجشناختي ناميده مي شوند مبتلا هستند. با انجام يك آزمايش دقيق جسماني و تدوين تاريخچه زندگي بيمار مي توان اختلال هاي واجشناختي را از اختلال هاي ناشي از علل عضوي يا رواني-اجتماعي متمايز كرد.
آسيب شناسي گفتار و زبان يك رشته علمي و دانشگاهي است كه به ارزيابي، تشخيص و درمان كليه اختلالاتي كه در توانايي برقراري ارتباط انسان ها از طريق گفتار و زبان ممانعت ايجاد مي نمايد، مي پردازد. در اين رشته تخصصي ابتدا از طريق انجام آزمون ها و آزمايشات پزشكي و غير پزشكي، اختلال تشخيص داده شده و سپس از طريق تكنيك ها و اعمال خاص به درمان آن مي پردازند. درمان افراد مبتلا به اختلالات گفتاري و زباني در اين حيطه تخصصي مي تواند كوتاه مدت يا دراز مدت باشد. به اين صورت كه زمان درمان از چند هفته تا چند سال متناسب با اختلال فرد و شدت آنها در نوسان مي باشد.
