بروز خشم دومین مرحله از مراحل سوگواری از نظر خانم الیزابت کوبلر راس می باشد که ممکن است هم منشا درونی و هم منشا بیرونی داشته باشد حتی فرد ممکن است از کسی که از دست داده است عصبانی باشد.
بروز خشم یکی از مراحل سوگواری فرد سوگوار است. فرد پس از عبور از مرحله ی انکار به ستیز رسیده است و ممکن است خشم خودش را هر روشی بروز دهد.
من دکتر بیژن نوذری هستم مشاور شما در وب سایت yaresevom.com
در ادامه ی مباحث مرتبط با سوگواری، امروز می خواهم به حمایت و مراقبت از فرد سوگوار در مرحله ی خشم بپردازم.
گفتیم که خانم الیزابت کوبلر راس مراحل سوگواری را به ۵ مرحله تقسیم کرده است: انکار، خشم، چانه زنی، افسردگی و سپس پذیرش.
بروز خشم
یک نکته ی مهم که در مراقبت از فرد سوگوار باید به آن توجه شود این است که سازگاری با پذیرش متفاوت است.
در واقع در مراحل پیش از پذیرش که مرحله ی پنجم است از نظر خانم دکتر راس ما باید در راستای سازگاری با فرد کار کنیم و از او حمایت کنیم نباید در مراحل اولیه و روزهای نخست پس از سوگوای ما انتظار پذیرش داشته باشیم بلکه باید هدف ما افزایش سازگاری فرد باشد.
سازگاری به این معنی که فرد با وجود آسیب دیدگی اش و قرار گرفتن در مقابل مشکل و به هم خوردن تعادلش سعی می کند با همان تعادل به هم خورده موقتاً زندگی کند و ادامه دهد در اینجا موضوع سازگاری یک موضوع موقت است تا برای فرد مهارت های جدید زندگی کردن بدون شرایط قبلی کم کم شکل بگیرد و به دست بیاید.
در اینجا سازگاری یعنی با وجود اینکه من تعادلم به هم خورده است اما در همان وضعیت به هم خوردن تعادل خودم را اداره می کنم و اجازه نمی دهم بیشتر از آن نامتعادل شوم در حالی که پس از مرحله ی پذیرش ما در واقع به تعادل جدید دست پیدا کردیم و زندگیمان را در شرایط جدید برای خودمان تعریف کردیم و داریم ادامه می دهیم.
پس از آن پرهیز اولیه که در مرحله ی انکار به وجود می آید و عملاً مثل یک واکنش دفاعی به فرد کمک می کند که مدتی خودش را البته به صورت موقتی از تنش شدیدی که به او وارد شده است دور نگه دارد فرد سوگوار وارد مرحله ی خشم می شود این خشم به صورت یک حالت روانی، ذهنی و جسمی بروز می کند.
بروز خشم
ممکن است این خشم آشکار یا پنهان باشد.
ممکن است که خود فرد سوگوار به سمت افراد پیرامونی به صورت متهم کردن، به سمت خداوند، حتی به سمت فردی که از دست رفته یا فوت کرده است معطوف شود. در واقع انگار فرد که در مرحله ی انکار در گریز به سر می برد در مرحله ی خشم در ستیز به سر می برد در این مرحله ما شاهد تضاد، محکوم کردن، فریاد زدن، نفرین کردن و واکنش های دیگر خشونت آمیز ممکن است باشیم.
نکته ای که ما باید آرامش و تعادل خودمان را حفظ کنیم و نباید در این خشم بازی بخوریم باد بدانیم که این خشم یکی از مراحل سوگواری فرد سوگوار است. این ستیز و تعارضی که بین فرد دچار سوگواری و پیرامونش یا ستیزی که با خود او پیدا شده است ما نمی توانیم با دستور دادن، هشدار دادن یا نصیحت کردن برطرفش کنیم.
یک وقت هایی فرد دچار سوگواری ممکن است که با عقایدش درگیر شود که ممکن است آن عقاید برای ما تقدس داشته باشند.
در این موارد حتما باید آرامش خودمان را حفظ کنیم و اجازه دهیم که این مرحله بگذرد اما همدلی کردن با فرد در مرحله ی خشم به این معنا نیست که ما خشم او را تایید کنیم یا اتهامات او را تایید کنیم بلکه به این معناست که اجازه ندهیم که حالت آن روی ما تاثیر بگذارد و به خشم و به ستیز متقابل بپردازیم.
بروز خشم
در واقع ما با حفظ اصل همدلی باید در برخورد با فردی که سوگوار است تعادل خودمان را حفظ کنیم.
باید روش هایی را پیدا کنیم تا به او کمک کنیم زودتر از این مراحل بگذرد اگر ما به سخنان فردی که دچار حالت خشم است به عنوان یک مرحله ی سوگواری گوش کنیم یعنی اجازه دهیم احساساتش را بیرون بریزد به تدریج او خودش متوجه باطل بودن این خشم می شود البته اصلا این گونه نیست که هر خشمی پس از از دست دادن عزیز یک خشم غیر مجاز و مرحله ی از سوگواری است.
گاهی اوقات مثلا بعضی افراد کوتاهی کردند در قبال یک فرد یا به صورت فعال یا غیر فعال به فوت یک فردی کمک کردند در این موارد ما با چیزی روبه رو هستیم که می توانیم به آن بگوییم خشم محقانه؛ یعنی شما حق دارید خشمگین شوید مثلا اگر کسی بی احتیاطی کرده باشد و با عزیز شما تصادف کرده باشد و منجر به آسیب و خدایی نکرده مرگ او شده باشد ایا شما حق ندارید عصبانی باشید از این موضوع و از آن فرد؟ آیا حق ندارید از سهل انگاری اش عصبانی باشید؟
مثلا در آمریکا علت چهارم مرگ افراد بد درمانی توسط مراکز درمانی است.
آیا یک فرد که چنین اتفاقی براش افتاده نباید از آن نظام درمانی عصبانی باشد؟ اما وقتی ما به خشم به عنوان یک مرحله ی سوگواری اشاره می کنیم اغلب منظور ما این نیست، منظور ما ستیز با شرایطی است که به وجود آمده است در این موارد علاوه بر حفظ تعادل ذهنیمان ما بهتر است برخورد پس زننده ی احساسی نکنیم، یک تعارض احساسی خشم آور دوباره برای فرد سوگوار ایجاد شود بلکه بهتر است که فقط فکت مطرح کنیم یعنی فقط وقایع را مطرح کنیم.
بروز خشم
به یاد داشته باشید که توجه کردن به وقایع و رویدادهایی که واقعا اتفاق افتاده اند کمک می کند تا منطق ما احیا شود.
منظور ما از توجه کردن به وقایع خود رویداد هاست نه برچسبی که ما به رویدادها می زنیمتوجه به متن رویداد آنگونه که اتفاق افتاده و بیان خود احساس آن گونه که ما درکش می کنیم و نمگذاری اش می کنیم بدون اینکه به احساسمان بار ارزشی دهیم یا به احساسمان به فرد سوگوار بار اول ارزشی دهیم و این روبه رو شدن با احساس خودمان و دیگران بدون اینکه بار ارزشی را روی آنها بگذاریم یکی از اصول همدلی سالم است.
در این مرحله هم مثل مرحله ی قبل باید حمایت خودمان را حفظ کنیم، ترجیحاً اجازه ندهیم که آن فرد دچار انزوا و احساس بی حمایتی شود در عین حال از تداخل و قضاوت های احساسی خودداری کنیم و در کنار اینها آیین ها و مراسمی که برای عبور از سوگواری طراحی شدند و ارکان بسیار مفیدی هم دارند استفاده کنیم. خود همین برگزرای مراسم و دیدارها در ایام مختلف بسیار برای عبور از مراحل سوگواری کمک کننده است.
بروز خشم
