عزت نفس چیست؟ و علل پیدایش آن؟

احساس ارزشمندی

احساس ارزشمندی

عزت نفس یکی از پایه های اساسی شخصیت آدمی می باشد که باعث رسیدن انسان به افتخار و سربلندی است.

عزت نفس یک نیاز اولیه برای انسان هاست.

عزت نفس از دو واژه (عزت) و (نفس) تشکیل شده که در ادبیات فارسی معانی عزیز شدن، گرامی شدن، ارجمند و ارجمندی را به عزت و معانی جان و حقیقت هر چیز را به نفس اختصاص داده اند. این صفت نیاز به کسب موفقیت و تایید یا نیاز به ایجاد تصور مثبت درباره خود و دیگران است.

این صفت به این معناست که خودتان را چقدر دوست دارید. عزت نفس مقدار ارزشی است که ما به خودمان نسبت می دهیم، این جنبه از خود نیز همانند جنبه های دیگر آن از طریق تعاملات با دیگران اکتساب می گردد به عبارت دیگر عزت نفس مقدار ارزشی است که ما فکر می کنیم دیگران برای ما به عنوان شخص قائل هستند. از سوی دیگر  تصویر ذهنی شما را مشخص می کند این، آن شکلی است که خودتان را می بینید و به خود فکر می کنید.

عزت نفس از دو بخش مهم تشکیل می شود :

١- باور خود توانمندی، به معنای داشتن اطمینان به توانائی فکر کردن، درک کردن، آموختن، انتخاب کردن و تصمیم گیری برای خود.

۲- احترام به خود یا داشتن حرمت نفس، به معنای ارزش برای خود یعنی آن که به خود حق بدهیم که زندگی کنیم و شاد باشیم.

حرمت نفس

حرمت نفس

علل پیدایش عزت نفس

دلیل عمده ایجاد این صفت را باید در رابطه ی فرد با جامعه و به خصوص در دوران پر اهمیت کودکی و نوجوانی جست و جو کرد و این رابطه را می توان به چند نوع بیان کرد:

واکنش دیگران:

مهم ترین منشأ پدید آمدن، واکنش دیگران نسبت به فرد (به خصوص کودک) است. این را نظریه «آینه خودنما» می نامند. یعنی فرد برای دیدن خود به واکنش های دیگران توجه کرده، تصویر خود را در آن واکنش ها می بیند. اگر والدین به کودک بگویند باهوش است و یا قابل اطمینان نیست، این نوع مفاهیم قسمتی از خودپنداره یا هویت کودک می گردد.

مقایسه با دیگران:

به تدریج که کودک رشد می کند خود را با دیگران، مانند خواهر، برادر، دوستان و .. مقایسه می کند این مقایسه یکی از منابع اصلی این ویژگی در کودکان است.

احساس ارزشمندی

احساس ارزشمندی

همانندسازی با الگوها:

کودک با بعضی افراد مهم زندگی خود مثل والدین، معلمان همانند سازی می کند و آنان را به عنوان الگوی رفتار خود انتخاب می کند و میل دارد شبیه آنان شود که این همانندسازی در ذهن کودک انجام می شود و بر روی عزت نفس او تأثیر می گذارد.

نیاز به احساس ارزش و عزت نفس:

همراه با زیستن در شرایط اجتماعی، نیاز به احساس ارزشمندی به نحو سالم و متعادل آن در انسان به وجود می آید که در سلامت و تعادل روانی فرد ضروری است ولی اگر به این نیاز خللی وارد شود احساس حقارت و یا خود بزرگ بینی در فرد ایجاد می شود و عزت نفس شخص پایین می آید. افکار هم می تواند نقش بسیار مهمی در چگونگی ادراک و احساسات ما و علل پیدایش این ویژگی داشته باشد.

مثلا فرض می کنیم شخصی در آینه به خودش نگاه می کند و می گوید: «چه هیکل بدی پیدا کرده ام» این فکر می تواند بر عزت نفس او اثر منفی بگذارد، اما اگر در آینه نگاه کند و فکر کند به نظر می رسد مدل موهایم خیلی خوب شده است اثر آن روی عزت نفس کاملا برعکس خواهد بود. در این دو مورد تصویر فرد در آینه همان است، تنها افکار فرق کرده اند پس اگر شرایط خارجی تعیین کننده عزت نفسش باشند آن گاه کافی است شخص شرایط خود را بهبود بخشد تا عزت نفس افزایش یابد (ماتیو مک کی، پاتریک فتینگ، ۱۹۹۷).

احساس ارزشمندی

احساس ارزشمندی

همه ی افراد، صرف نظر از سن، جنسیت، زمینه فرهنگی، جمعیت و نوع کاری که در زندگی دارند، نیازمند این ویژگی هستند.

عزت نفس بر همه ی سطوح زندگی اثر می گذارد. بررسی های گوناگون روان شناختی حاکی از آن است که چنانچه نیاز به عزت نفس ارضا نشود، نیازهای گسترده تر نظیر نیاز به آفریدن، پیشرفت و یا درک استعداد بالقوه، محدود می ماند. ولی زمانی که کسی کارش را تحسین کند یا وقتی می داند که طرحی را به بهترین نحو به پایان رسانده، احساس خوبی نسبت به خود دارد و با اطمینان با مشکلات و مسئولیت های زندگی مواجه می شود و از عهده آنان بر می آید (هریس کلمز و امینه کلارک ۱۹۲۹).

ویژگی افراد با عزت نفس

عزت نفس را می توان در حالات چهره، رفتار، صحبت و حرکات اشخاص مشاهده کرد.

این افراد خلاق و نیروی خلاقه خود را به کار می گیرند و به فراورده های ذهن خود توجه کافی دارند کسانی که عزت نفس سالم دارند هرگز از اینکه بگویند «اشتباه کردم» واهمه و ترسی ندارند. اشتباهات خود را واقع بینانه می پذیرند و برای اصلاح اشتباهات خود تلاش می کنند. همدردی و همدلی در اشخاصی که از سلامت عزت نفس برخوردارند، فراوان وجود دارد. بدلیل پذیرش و اطمینان به خود از دیگران نمی ترسند و به اعتماد به نفس دیگران نیز احترام می گذارند.

احساس خود ارزشمندی

احساس خود ارزشمندی

بنابراین روحیه همکاری برای دستیابی به هدفهای مشترک در افراد دارای عزت نفس سالم، فراوان دیده می شود.

جرات ورزی و شهامت ابراز وجود در این افراد وجود دارد. شخصی که عزت نفس بالایی دارد احساسات خوبی را که نسبت به خود و دیگران دارد، به روشهای گوناگون ابراز می کند. لبخند می زند، از نگاه کردن فرار نمی کند، راست می ایستد به طور کلی یک احساس مثبت ارائه می دهد، طرز کلام و حرکات شخص دارای عزت نفس از کیفیت راحت برخوردار است.

به عبارت دیگر طرز کلام و حرکات شخص نشان می دهد که او در جنگ با خویشتن نیست و با دیگران نیز جنگی ندارد. هماهنگی میان آنچه شخص می گوید و انجام می دهد یعنی از خود پنهان نمی شود و با خود در جنگ و ستیز نیست. دروغ، ریاکاری و پنهان کاری در افراد دارای عزت نفس سالم وجود ندارد. عزتمندان هرگز به ذلت و بندگی دیگران تن نمی دهند و سرمایه شرافت و آزادی خود را با هیچ قیمتی معامله نمی کنند.

جهت مشاوره ، هماهنگی کلاس و برگزاری سمینار با شماره تلفن 02144023001 در ارتباط باشید.   
قبلی «
بعدی »

1 دیدگاه

  1. مطلب آموزنده ای بود ، سپاسگزارم

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.