عزت نفس سالم حالتی است که فرد برای خودش ارزش قائل است و می تواند با موفقیت با چالش های زندگی اش روبه رو شود.
عزت نفس سالم بر شش اصل استوار است:
زندگی آگاهانه:
یعنی به واقعیت احترام بگذارید، بدون طفره رفتن و انکار. هنگام انجام هر کاری از آن آگاه باشید. سعی کنید بفهمید چه چیزهایی علایق، ارزش ها و اهداف شما را تحت تاثیر قرار می دهد. هم از دنیای بیرونی و هم از دنیای درونی خود آگاه باشید.
پذیرش خویشتن:
یعنی قبول این واقعیت که افکار، احساسات و اعمالتان متعلق به شماست، مهربانانه و محترمانه رفتار کردن با خودتان، حتی وقتی برخی احساسات یا تصمیم هایتان را تحسین نمی کنید یا از آن ها لذت نمی برید و نیز پرهیز از ماندن در ارتباطی طردکننده یا خصومت آمیز.
مسئولیت پذیری:
یعنی درک کنید شما در انتخاب ها و اعمالتان مختارید و باید منبع نهایی احساس رضایت تان باشید. هیچ کس جز خودتان به شما خدمت نمی کند، کسی قرار نیست بیاید زندگی تان را برای شما سروسامان دهد، شما را خوشحال کند یا به شما عزت نفس بدهد.
عزت نفس سالم
ابراز وجود:
یعنی به خواسته ها و نیازهایتان احترام بگذارید و شکل های مناسب ابراز آن ها را در واقعیت جستجو کنید. با خودتان در برخورد با دیگران با احترام و مناسب رفتار کنید. از کسی که هستید راضی باشید به دیگران اجازه دهید این واقعیت را ببینند و از باورها و ارزش ها و احساساتتان حمایت کنید.
زندگی هدفمند:
یعنی برای تعیین اهدافتان مسئولیت بپذیرید، اعمالی را انجام دهید که به شما اجازه می دهد آن ها را به دست آورید. خودتان را در مسیر موفقیت نگه دارید و در جهت تکمیل اهداف خود حرکت
کنید.
زندگی همراه با راستی و درستی:
یعنی از اصولی رفتاری پیروی کنید که شما را در اقدام هایتان وفادار نگه دارد؛ ایجاد سازگاری و تجانس بین آنچه می دانید، آنچه می گویید و آنچه انجام می دهید، به قول هایتان پایبند باشید، به تعهدات خود احترام بگذارید و به گفته های خود عمل کنید.
عزت نفس سالم
چگونگی شکل گیری عزت نفس
عزت نفس از زمانی که فرد بسیار کوچک است در او به وجود می آید در مورد بچه های نو پا یا خرد سال عزت نفس یا تشویق ها و تاییدهای دیگران تقویت می شود. وقتی بچه ها بزرگتر می شوند نقش مهمی در بالا بردن عزت نفسشان پیدا می کنند. در نحوه شکل گیری عزت نفس کیفیت روابط در کودکی اهمیت اساسی دارد زیرا در این زمان است که بذرهای عزت نفس کاشته می شود که مادر یا (جانشین مادر) از این لحاظ نقش محوری ایفا می کند.
اگر رابطه مادر- فرزند سالم باشد (یعنی کودک احساس کند که مادرش قادر است به احساسات و نیازهای او به سرعت و به طور مؤثر واکنش نشان دهد و آنها را درک کند)، کودک خواهد توانست، در مورد خود و توانایی برقراری روابط شخصی صمیمی در بزرگسالی، احساس مثبت داشته باشد که عکس این موضوع نیز، در صورت ضعیف بودن رابطه مادر فرزند می تواند صادق باشد. شکست در ایجاد دلبستگی عاطفی به مادر می تواند به اضطراب دائمی ناشی از بی توجهی یا طرد منجر شود.
پیام هایی که کودکان، به مرور و با گذشت زمان، از افراد مهم پیرامون خود در مورد خودشان دریافت می کنند، برای عزت نفس آنها بسیار مهم است.
کودکان معمولا همه چیز را به عنوان حقیقت قبول می کنند در واقع این مسئله به جذابیت آنها می افزاید.
عزت نفس خود پدر و مادر نیز میتواند بر روی فرزندان تاثیر بگذارد. این عقیده وجود دارد که فعالیت پدر و مادر برای کاربر روی عزت نفس شخصی خودشان بیشتر از آموزش مستقیم این موارد، بر کودکانشان تاثیر دارد. در دوران کودکی ابتدا یاد می گیریم که با نسخه برداری از رفتار پدر و مادر با خودمان رفتار کنیم، در نتیجه اگر پدر و مادر ایرادگیر باشند، خود انتقادی ما بیشتر خواهد شد.
عزت نفس سالم
موفقیت هایی مانند گرفتن نمره خوب در امتحانات، پیروز شدن در یک رقابت ورزشی و حتی دوست خوبی برای دیگران بودن یا توانایی شوخ طبعی و شاد کردن دیگران در تقویت عزت نفس موثر است خانواده و اطرافیان مانند مربی ها، معلم ها، هم تیمی ها و هم کلاسی ها و… هم می توانند در بالا بردن عزت نفس موثر باشند. آنها می توانند به شما کمک کنند تا به توانایی ها و قابلیت هایتان پی ببرید و زمانی که شکست می خورید شما را تشویق می کنند همه این موارد موجب می شود تا شما دید مثبتی به خودتان داشته باشید و به موفقیت های قبلی هر چه قدر هم که کوچک باشند افتخار کنید و مطمئن باشید که کارهای بسیار زیادی هستند که می توانید در آینده به خوبی از پس انجام دادنشان بر آیید.
ویژگی های عزت نفس زیاد انسانی که عزت نفسش زیاد است:
مسئولیت پذیر است. سریع و با اطمینان عمل می کند. گاهی مسئولیت کارهای عادی روزانه نظیر شستن ظرفها و نظافت حیاط را بر عهده میگیرد. یا بی آنکه از او خواسته شود به کمک دوستش می شتابد.
به پیشرفتهایش افتخار می کند. هنگامی که از پیشرفت هایش حرفی به میان می آید، با مسرت تصدیق می کند و حتی به سبب آنها، گاهگاه از خودش تعریف می کند.
دامنه وسیعی از هیجان ها و احساسات را نشان می دهد می تواند بخندد، فریاد بکشد، گریه کند، به گونه ای خود به خودی محبتش را بروز دهد و هیجانات مختلفی را ابراز می کند. ناکامی را به خوبی تحمل می کند هنگام روبرو شدن با ناکامیها می تواند واکنش های گوناگونی مثل شکیبایی، خندیدن به خود، بلند حرف زدن و از خود نشان دهد و قادر است از آنچه موجب ناکامی اش شده است سخن بگوید.
عزت نفس سالم
احساس می کند که می تواند دیگران را تحت تأثیر قرار دهد از نفوذی که بر افراد خانواده، دوستان و حتی بر اولیای امور نظیر معلم ها، رؤسا، کارفرماها و… دارد مطمئن است. به چالش های جدید، مشتاقانه رو می آورد، مشاغل ناآشنا، آموزش ها و فعالیت های جدید، توجهش را جلب می کند و او با اطمینان، خود را درگیر آنها می کند (هریس کلمزو امینه کلارک ۱۹۲۹).
