دلیریوم
دلیریوم چیست
دلیریوم عبارت است از یک وضعیت ناگهانی از گیجی شدید و تغییرات سریع در مغز که بعضی اوقات با توهم و فعالیت بدنی زیاد همراه است و بیمار حالت طبیعی و عادی ندارد.
این بیماری سندرم حاد مغزی یا وضعیت حاد گیجی نیز نامیده می شود.
دلیریوم نوعی اختلال روانی است که ممکن است چندین ساعت در طول روز در فرد مبتلا روی دهد و باعث اختلال در تمرکز فرد و گیجی شود.
علت دلیریوم
دلیریوم هنگامی بروز می‌کند که ارسال و دریافت سیگنال های عادی در مغز ضعیف شود.
این اختلال به‌احتمال‌زیاد ناشی از عوامل متعددی است که مغز را آسیب‌پذیر می‌کنند و سبب عملکرد نادرست در فعالیت‌های مغزی می‌شوند.
این بیماری ممکن است یک یا چند علت داشته باشد.
این اختلال ۴ علت عمده دارد:
۱- علل جسمی، مانند عفونت‌ها
۲- سوء‌مصرف مواد، مانند ترکیبات افیونی و کوکائین
۳- صدمات مغزی
۴- علل متفرقه، مانند محرومیت از خواب به مدت طولانی، بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی مانند صرع، بیماری‌های قلبی‌عروقی مانند نارسایی قلب
علل احتمالی ابتلا به این بیماری
- مسمومیت دارویی، الکلی یا ترک اعتیاد
- وضعیت پزشکی مانند سکتهٔ مغزی، حملهٔ قلبی، وخیم‌شدن بیماری ریه یا کبد یا آسیب ناشی از سقوط
- عدم تعادل متابولیسمی مانند کمبود سدیم یا کلسیم
- بیماری شدید، مزمن یا لاعلاج
- تب و عفونت حاد، به‌ویژه در کودکان
- عفونت دستگاه ادراری، ذات‌الریه یا آنفولانزا، به‌ویژه در افراد مسن
- قرارگرفتن در معرض سمومی مانند مونوکسیدکربن، سیانور و نظایر آنها
- سوءتغذیه یا کم‌آبی
- محرومیت از خواب یا رنج‌های شدید عاطفی
- درد
عوامل خطرآفرین دلیریوم
بیمارانی که در بیمارستان به‌ویژه در بخش مراقبت‌های ویژه یا افرادی که در خانۀ سالمندان سکونت دارند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
این بیماری در افراد مسن شایع‌تر است.
برخی از بیماری‌هایی که خطر ابتلا به دلیریوم را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
- اختلالات مغزی مانند زوال عقل، سکتهٔ مغزی یا بیماری پارکینسون
- گذراندن دوره‌هایی از این بیماری در گذشته
- آسیب‌های بینایی یا شنوایی
- وجود مشکلات متعدد پزشکی
علائم دلیریوم
علائم و نشانه‌های دلیریوم معمولا در عرض چند ساعت یا چند روز شروع می‌شود.
این علائم بیشتر در طول روز حالت نوسانی دارند و در برخی از دوره‌های زمانی ممکن است محو شوند.
شب‌ها، که محیط اطراف تاریک است و اشیا به‌خوبی قابل شناسایی نیستند، این علائم حادتر می‌شوند.
بیماری دلیریوم
پیامدهای بیماری
دلیریوم ممکن است تنها چند ساعت، چند هفته یا حتی چند ماه طول بکشد.
اگر مسائلی که در این بیماری تأثیر دارند مورد توجه قرار گیرند، زمان بهبودی بیشتر کوتاه‌تر می‌شود.
میزان بهبودی تا حدی به وضعیت سلامتی و ذهنی قبل از شروع بیماری بستگی دارد.
افراد مبتلا به سایر بیماری‌های جدی، مزمن یا لاعلاج ممکن است مجددا به سطح مهارت‌های فکری یا عملکردی که قبلا داشته‌اند نرسند.
در افرادی که بیماری وخیمی دارند احتمال بیشتری وجود دارد که دلیریوم به کاهش کلی سلامت، بهبودی ضعیف بعد از جراحی، نیاز به مراقبت در مراکز مراقبت‌های بهداشتی و مرگ بینجامد.
نشانه‌ها و علائم اولیۀ دلیریوم
۱٫مهارت‌های فکری ضعیف (اختلال شناختی)
- حافظهٔ ضعیف، به‌ویژه درمورد اتفاقاتی که اخیرا رخ داده‌اند
- موقعیت ناآگاهی نمی‌دانید که کجا یا چه کسی هستید
- دشواری در صحبت‌کردن یا یادآوری کلمات
- پرت‌گویی یا بی‌معنی‌بودن گفتار
- مشکل درک گفتار
- دشواری در خواندن یا نوشتن
۲٫تغییرات رفتاری
- دیدن چیزهایی که وجود خارجی ندارد
- توهم
- بی‌قراری، سراسیمگی یا رفتار همراه با خشم
- دادزدن، ناله‌کردن یا ایجاد صداهای دیگر
- ساکت و گوشه‌گیربودن، به‌ویژه در افراد مسن
- حرکات کند یا سستی
- به‌هم‌خوردن عادات خواب
- وارونگی چرخهٔ خواب و بیداری در شب و روز
۳٫اختلالات عاطفی
- اضطراب، ترس یا پارانویا
- افسردگی
- زودرنجی یا خشم
- احساس شادمانی
- بی‌تفاوتی
- تغییرات سریع و غیر قابل پیش‌بینی خلقی
- تغییرات شخصیتی
۴٫کاهش هوشیاری نسبت به محیط
- ناتوانی در متمرکز ماندن روی یک موضوع یا ناتوانی در تغییردادن موضوعات
- گیرکردن روی یک ایده به‌جای شرکت در گفت‌وگوها یا پاسخ به پرسش‌ها
- پرت‌شدن حواس به‌دلیل عوامل بسیار بی‌اهمیت
- گوشه‌گیری؛ بی‌تحرکی یا کم‌تحرکی یا نداشتن کوچکترین واکنشی نسبت به محیط
انواع دلیریوم
- دلیریوم هایپراکتیو
- دلیریوم ترکیبی
پیشگیری از دلیریوم
راهبردهای خاصی می‌تواند سبب جلوگیری یا کاهش شدت علائم دلیریوم شود، راهبردهایی مانند عادت به خواب خوب، نگه‌داشتن فرد در آرامش و دادن حس خوب به او و نیز کمک به پیشگیری
از بروز مشکلات یا سایر عوارض پزشکی.
