وسواس فکری
وسواس فکری از جمله ناگوارترین و دردناک ترین مشکل های روانشناختی وده و از لحاظ فکری بسیار فرساینده می باشند.
گاهی این وسواس فکری شامل آسیب به افرا د دیگر می شود.
مثلاً فرد چاقویی در دست دارد و در ذهنش این طور فکر می کند
که اگر چاقو به گردن همسرش بخورد، چه خواهد شد. این کار را نمی کند ولی همین تفکرش باعث آزار او می شود.
افراد دارای وسواس فکری چگونه فکر می کنند؟
موضوع اصلی وسواس فکری شامل افکار پرخاشگرانه غیر قابل پذیرش، جنسی و یا کفر آمیز است.
بیمار، از این تصویرهای ذهنی یا افکار ناخواسته مشمئز کننده و ظاهراً غیر قابل توضیح رنج می برد.
وسواس فکری برخی اوقات به منظور دربرگیری افکار مکرری که ذهن را درگیر می کند مورد استفاده قرار می گیرد.
افرادی که از وسواس فکری رنج می برند، می دانند که این رفتار نتیجه ی افکار ذهن خودشان می باشد.
در نتیجه این ویژگی ها و ترکیب آنها با ویژگی های ناخوشایند وسواس فکری، فرد را در برابر وسواس فکری مقاوم نشان می دهد.
بیمار تلاش می کند با تمامی افکار مزاحم مقابله کند،
آنها را سرکوب کند، به چالش بکشد، فروبنشاند، رد کند یا مسدود کند.
وسواس فکری می تواند احساس خجالت، تنفر، ترس، تردید و بی اعتمادی نسبت به خود را به بار آورد.
بیماران دارای وسواس فکری دوست دارند.
دیدگاه واخلاق خودشان را زیر سوال ببرند و امکان دارد کم کم احساس ناامنی، شرور بودن، غیرطبیعی بودن و یا قرار گرفتن در مرز جنون کنند.
تجربه روانشناسان
تجربه رواشناسان نشان داده است که افکار افراد دارای وسواس فکری چنان شرم آور و ناراحت کننده است.
که افراد ترجیح می دهند آن ها را پنهان کنند
و از داشتن چنین ایده های مشمئز کننده و نامطلوبی احساس گناه می کنند.
طبق مطالعات روانشناسی افکار وسواسی این گونه خلاصه می شود
افراد دارای وسواس فکری چه ویژگی هایی دارند؟
اکثراً وسواس فکری مخفی نگه داشته می شود.
براساس تجربه مشاوره وسواس روانشناسان در زمینه وسواس فکری برخی بیماران جملاتی مثل این یک راز کوچک پلید من می باشد، استفاده می کنند.
در زمان شروع به درمان، افراد تمایل به این باور داشتند.
که تجربه های وسواس فکری شان فقط مختص خودشان است
و این باور، با مخفی نگه داشتن این تجربه ها پایدار می ماند.
روانشناسان می گویند این امر موجب می شود که آن ها احساس کنند که فردی غیر عادی و یا استثنایی هستند.
در نظر گرفتن این موضوع برای اکثر افرادی که به طور جدی مبتلا به وسواس فکری هستند.
از استانداردهای بالای اخلاقی و مذهبی برخوردارند، این تفکرات به شدت رنج آورتر است.
منجر به تردید و بی اعتمادی نسبت به خود، احساس تحقیر و تشویش در مورد شخصیت واقعی این افراد می شود.
افراد دارای وسواس فکری می ترسند که تجربه های وسواس فکری آنها نشان داده شود
آنها باطنی مخفی در درون شخصیت به ظاهر شریف خود داشته و در باطن آنها افکار و ایده های مرموزی وجود دارد که
خطرناک، پست، مخرب، گناه آلود است.
علائم و نشانه ها
افراد مبتلا به وسواس ممکن است علائم وسواس فکری، رفتار های اجباری و یا هر دو را داشته باشند.
وجود این علائم می تواند:
تمام جنبه های زندگی بیمار از جمله کار، روابط اجتماعی و روابط شخصی را مختل کند.
وسواس فکری، افکار ناخواسته ای است که باعث اضطراب با اینکه علائم و عادات وسواسی در افراد مبتلا بهاین بیماری متفاوت است.
ولی به طور کلی وسواس های متداول عبارتند از:
- ترس از میکروب و الودگی
- توجه بیش از حد به ممنوعیت های در مورد جنسیت، مذهب و غیره
- پرخاشگری و گاهی خود آزاری
- حساس بودن به تقارن اجسام و یا نظم کامل آنها
- چیدن و مرتب کردن بیش از حد اشیا
- تمیز کردن بیش از حد
- عدم کنترل رفتار و اعمال خود
- شخص وسواسی حتی زمانی هم که رفتار های وسواسی خود را انجام می دهد باز هم رضایت کامل ندارد و فقط آرامشی جزئی و موقت دارد.
- اعتقاد به خرافات
برخی از افراد مبتلا به اختلالات وسواس، تیک دارند.
تیک ها واکنش های ناگهانی، حرکات کوتاه و تکراری مانند پلک زدن، حرکات چشم، حرکات صورت، حرکات سریع شانه، سر و غیره.
برخی از تیک ها هم صوتی هستند.
مانند صاف کردن بیش از حد گلو، خرناس، خرخر و در آوردن صداهای خاص.
علائم اختلالات وسواسی عمدتا در بزرگسالان دیده می شود.
حال آنکه این مشکلات در کودکان هم می تواند بروز کند.
بنابراین والدین و معلمان باید با دقت رفتار کودکان را بررسی کنند تا در صورت بروز اختلال وسواس به درمان بپردازند.
اگر احساس می کنید هر کدام از علائم گفته شده را دارید، با پزشک یا روانشناسان مشورت کنید.
چون اگر این اختلالات درمان نشود، روی جنبه های مختلف زندگی شما تاثیر بسیار سوئی خواهد داشت.
تجربه روانشناسان در مورد انواع وسواس فکری
تجربه مشاروان روانشناسی نشان می دهد
که بسیاری از بیماران دارای وسواس فکری به شدت می ترسند از اینکه روزی کنترل خود را از دست بدهند و دست به اعمال زشت و منزجر کننده بزنند.
به نظر می رسد که اضطراب بیشترین اثر را در مزاحمت های فکری دارد.
عوامل خطر
همانطور که گفته شد، وسواس یک اختلال شایع در بزرگسالان، نوجوانان و کودکان در سراسر دنیا است.
آمارها نشان می دهد در کل دنیا زنان مبتلا وسواس فکری بعد از سن ۱۹سالگی تعدادشان بیشتر است.
حال آنکه در مورد مردان بیشترین مبتلایان به این بیماری در محدوده ی سنی بعد از ۳۵ سال قرار دارند.
عوامل بروز وسواس فکری هنوز کاملا مشخص نیست
ولی برخی از موارد، درصد ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند.
عوامل موثر در افزایش خطر
- ژنتیک: آزمایشات نشان داده است که فاکتورهای ژنتیکی هم در ابتلا به این بیماری موثرند.
- اگر این اختلال در فامیل درجه یک شما وجود داشته باشد، احتمال بروز این اختلال در شما نیز بیشتر است
- ساختار و کارکرد مغز: مطالعاتی در این زمینه انجام شده است شواهدی نیز مبنی بر وجود ارتباطاتی بین ساختار و کارکرد مغز و ابتلا به اختلال وسواس وجود دارد ولی هنوز نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه کاملا احساس می شود.
- محیطی که فرد در آن پرورش پیدا کرده است و افراد خانواده نیز در بروز و یا عدم بروز این اختلالات موثرند.
- افرادی که در دوران کودکی مورد سوء استفاده ی جسمی و روحی و یا آسیب های دیگر قرار می گیرند، بسیار بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به وسواس فکری هستند.
چگونه بر وسواس فکری چیره شویم؟
طبق یافته های روانشناسی، افکار وسواسی به حد باور نکردنی از طریق عوامل خارجی آغاز می شوند.
توانایی شخص برای کنار گذاشتن وسواس خود با شدت و قدرت پریشانی مزاحمت ها ارتباط دارد
و درماندگی حاصل از وسواس های فکری تحت تاثیر وضعیت عاطفی شخص است.
در نتیجه برای بهبود وضعیت عاطفی بیمار باید از درماندگی حاصل از وسواس فکری او کاست
تا کنار گذاشتن افکار آسان تر شود.
روان درمانی
روان درمانی هم درمورد کودکان و هم بزرگسالان میتواند موثر باشد.
تحقیقات نشان داده است
که انواع خاصی از روان درمانی از جمله درمان شناختی رفتاری و سایر درمان های مرتبط می تواند
همراه با مصرف دارو برای بسیاری از افراد مبتلا به وسواس موثر باشد.
یک نوع از روش های روان درمانی شناختی رفتاری که به صورت در معرض عامل وسواس قرار گرفته اند
و پیشگیری از پاسخ وسواسی میتواند در کاهش رفتارهای اجباری در اختلالات وسواسی موثر باشد.
