نوروفیدبک
نوروفیدبک
پژوهشگران درباره نوروفیدبک می‌گویند مغز انسان‌ها چهار نوع موج آلفا، بتا، تتا و دلتا دارد
که بر حسب دامنه و طول موج از هم تفکیک می‌شود و میزان شان در حالت های مختلف روانی متغیر است.
مغز ما در بیشتر اوقات بیداری ، فکر کردن، انجام فعالیت‌های روزمره و همچنین در شرایط اضطراب و نگرانی ، امواج بتا را مرتعش می‌کند.
امواج آلفا اما ، مربوط به زمانی است که انسان‌ها در حالت آرامش، مراقبه و استراحت هستند
و به طور کلی هنگامی که استرس کاهش پیدا می‌کند میزان بیشتری از این امواج از مغز ساطع می‌شود.
امواج تتا مخصوص زمان خواب و مدیتیشن و امواج دلتا هم چندان فعال نیست و زمانی که افراد در حالت کما هستند
امواج مغزی به آنها شباهت پیدا می‌کند.
ابداع کنندگان نوروفیدبک بر اساس این اصل که مغز در حالت‌های مختلف امواج گوناگونی دارد
نتیجه گرفته‌اند که اگر مغز انسان امواجش را تنظیم کند، حال آدم ها بهتر می‌شود
و برخی اختلالات روانی در آنها درمان خواهد شد.
بنابر این نوروفیدبک، یک شیوه درمانی مبتنی بر یادگیری است که در آن درمانگر تلاش می‌کند
با استفاده از رایانه، امواج مغزی بیمار را تحت تأثیر قرار دهد. او الکترودهایی را به سر مراجعه کننده متصل می‌کند
و این الکترودها، وضعیت امواج مغزی را روی صفحه نمایشگر رایانه نشان می‌دهد
و به این ترتیب کاستی‌های مغز در کنترل امواجش آشکار می‌شود
و آنوقت بر حسب وضعیت این امواج، تمرین‌های ذهنی با مراجعه کننده آغاز می‌شود تا مغزش، خودتنظیمی را یاد بگیرد.
نوروفیدبک چیست؟
نوروفیدبک به روشی اطلاق می شود که در آن، اطلاعات عصبی به دستگاه عصبی مرکزی (CNS) افراد بازخورد داده می شود
و تلاش می شود تا آنها بیاموزند چگونه کارکرد مغزی خودشان را اصلاح نمایند.
منطق این روش درمانی بر پایه شرطی سازی عاملی استوار است.
ما در حالت عادی قادر به کنترل و تغییر امواج مغز خود نیستیم؛ زیرا نسبت به این امواج آگاهی نداریم.
در روش درمانی نوروفیدبک، سعی می شود تا این آگاهی از طریق ارائۀ بازخوردهای (فیدبک های)
بسیار سریع (چند هزارم ثانیه پس از وقوع) به فرد ایجاد شود.
همچنان که این تمرین ادامه می یابد، مغز یاد می گیرد که چگونه به تولید بیشتر امواجی بپردازد
که منجر به عملکرد بهتر می شود. اینکه چه امواجی در مغز افزایش و چه امواجی کاهش یابند
کاملاً بستگی به مشکل هر فرد دارد و درمانگر آن را در طول جلسه تنظیم می نماید.
از این روش می توان به منظور بهبود اختلالاتی چون بیش فعالی/کمبود توجه، ناتوانی های یادگیری
صرع، هراس و اختلالات اضطرابی، اختلالات مربوط به سوء مصرف مواد، افسردگی، مدیریت استرس
میگرن، سندرم تورت و اختلالات خواب استفاده کرد.
نوروفیدبک در واقع نوعی بیوفیدبک است که با استفاده از نمایش امواج مغزی در لحظه فعالیت مغز را تشریح
و خود تنظیمی را به فرد آموزش می دهد. EEG نوروفیدبک با استفاده از سنسورهایی که روی سر قرار می گیرند
امواج مغزی را اندازه گرفته و بنا بر هدفی که از پیش تعیین شده است، دامنه امواج مغزی، درجه هم نوسانی
و یا اختلاف فاز آماج تغییر قرار می گیرند؛
در حالی که نوروفیدبک از سنسورهای نور مادون قرمز یا برای اندازه گیری جریان خون مغز و تنظیم آن استفاده می کند.
این روش تحت عنوان نوروتراپی، نوروبیوفیدبک و همچنین آموزش مغز شناخته می شود.
تاریخچه نوروفیدبک:
همه چیز در سال های دهه ۱۹۶۰ شروع شد.
دكتر باری استرمان Barry Sterman، محقق دانشگاه UCLA كالیفرنیا، مشغول به انجام تحقیقاتی درباره فعالیت عصب شناختی مرتبط با خواب بود
كه در خلال آن موفق به كشف امواج ۱۴ هرتز در EEG مغز گربه های مورد آزمایش گردید.
این امواج با كاهش تنش عضلانی در گربه ها ارتباط داشتند و بعدها نام SMR به خود گرفتند.
دكتر استرمان و گروهش به تحقیقات خود ادامه دادند تا ببینند
كه آیا گربه ها در ازای دریافت پاداش، تولید امواج SMR در مغز خود را افزایش می دهند یا خیر.
پاسخ مثبت و نتیجه رضایت بخش بود. به دنبال آن دكتر استرمان هدایت تحقیقاتی برای NASA را برعهده گرفت
كه در آن به ارزیابی سمی بودن سوخت موشک پرداخت
(افرادی كه در معرض سوخت قرار می گرفتند دچار حالات استفراغ، سردرد، افزایش دم و بازدم (هواگیری)، توهم و تشنج می شدند).
دكتر استرمان گربه ها را در معرض مقدار زیادی سوخت قرار داد و در آن ها حالات استفراغ
سر و صدا، افزایش هواگیری، بزاق آوری، حملات تشنجی و مرگ را به دنبال هم مشاهده كرد.
اما یک گروه از گربه ها واكنش دیگری نشان دادند كه باعث تعجب گروه تحقیق شد.
آن ها توانستند وقوع حملات را در دوز بیشتری نسبت به دوز قابل تحمل برای گربه های دیگر متوقف كنند.
گروه با مراجعه به سوابق گربه ها دریافتند كه این گروه از گربه ها پیش از این طی مطالعه خواب، تحت آموزش SMR قرار گرفته بودند.
دكتر استرمان تحقیقات خود را روی انسان و در مورد بیماران مبتلا به صرع ادامه داد.
او تاكنون مقالات زیادی درباره استفاده از نوروفیدبک نوشته است.
تاکنون هیچ گونه عوارض و اثر منفی ناشی از نوروفیدبک گزارش نشده است.
تنها موردی که میتوان به آن اشاره کرد این است که نوروفیدبک نتواند تغییری در علائم بیماری به وجود آورد.
همچنین مصرف همزمان دارو با نوروفیدبك نیز عوارض بدی ندارد
و با توجه به مدت طول درمان نوروفیدبک می توان به مرور با توجه به نظر پزشک مربوطه میزان دارو را کاهش داد.
نوروفیدبک
کاربردها:
در سال ۲۰۰۸، انجمن سایکوفیزیولوژی و بیوفیدبک کاربردی (AAPB) و جامعه تنظیم عصبی،
راهنماهایی را برای ارزیابی میزان اثربخشی بالینی مداخلات سایکوفیزیولوژیک تهیه کردند.
این راهنما مورد تأیید هیئت مدیران هر دو سازمان قرار گرفت.
این معیار تعیین سطح اثربخشی (در ادامه می آید)، برای موارد بسیاری از کاربردهای بیوفیدبک مورد استفاده قرار گرفته است.
سطح ۱:
به صورت تجربی و آزمایشی مورد تأیید قرار نگرفته است.
تنها به صورت گزارش های غیر رسمی و/یا مطالعات موردی در مجامع غیر علمی بیان شده است. بصورت تجربی و آزمایشی مورد تأیید نیست.
سطح ۲:
با احتمال کم مؤثر است.
دارای حداقل یک مطالعه با توان آماری مناسب و اندازه گیری های معتبر و صحیح، اما فاقد گروه کنترل به صورت تصادفی است.
سطح ۳:
با احتمال زیاد مؤثر است.
دارای چندین مطالعه مشاهده ای، مطالعه بالینی، مطالعه با لیست انتظار، مطالعه درون آزمودنی و بین آزمودنی است که اثربخشی را تأیید می کنند.
سطح ۴:
مؤثر است.شامل همه موارد زیر:
آ. در مقایسه با یک گروه کنترل بدون درمان، درمان تأیید شده دیگر، یا گروه پلاسیبو (با به کارگیری حالت تصادفی)، نشان داده شد
که درمان تحت بررسی از وضعیت کنترل، به صورت آماری و مشخص برتر است
یا با درمان مؤثری که با توان آماری مناسب قادر به تشخیص تمایزها است برابر می باشد.
ب. مطالعات روی افراد با مشکل خاص که شرایط آن، به شیوه عملیاتی و پایا تعریف شده باشد صورت گرفته است.
ج. مطالعه از روش های روشن و مشخص برای اندازه گیری نتایج استفاده کرده است.
د. از روش تحلیلی مناسب استفاده شده است.
ه. روش ها و متغیر های تشخیصی و درمانی به نحوی روشن و واضح بیان شده است
که به پژوهشگران مستقل امکان تکرار مطالعه را می دهد.
و. برتر بودن یا برابری درمان تحت بررسی در حداقل دو پژوهش مستقل نشان داده شده است.
سطح ۵:
مؤثر و اختصاصی است
شواهد در سطح ۵، همه موارد سطح ۴ را داراست و علاوه بر آن، نشان داده شده
که درمان تحت بررسی به صورت آماری از درمان پلاسیبو، درمان دارویی یا هر درمان دیگر معتبر در حداقل دو پژوهش مستقل برتر است
و به نحوی می توان آن را خط اول درمان اختلال معرفی کرد.
