بيماريهاي قلبي عروقي در قرن بیستم هجری روند روبه رشدی با توجه به صنعتی شدن جوامع، گسترش شهرنشینی و بهتر شدن رفاه پیدا کرده است.
بيماريهاي قلبي عروقي است که در این مقاله به آن پرداخته ایم.
در طي ساليان اخير، موفقيتهاي چشمگير در زمينه كـشف و سـاخت انـواع واكـسنهـا و داروها باعث شده است تا از ميزان بيماريهاي واگير و عفوني به عنوان علل اصلي مـرگ و ناتواني به ويژه در كودكان كاسته شود و بـا افـزايش اميـد زنـدگي، جمعيـت سـالمندان افزايش يابد. اين تغييرات در كنار استفاده روزافزون از فناوري و تغييرات سـريع در سـبك زندگي باعث شده است تا نسبت بيماريهاي غيرواگير و مـزمن افـزايش يابـد و در صـدر جدول علل مرگ و ناتواني قرار گيرد.
بيماريهاي قلبي عروقي
بيماريهاي واگير معمولاً عامل مشخصي دارند و همـين ويژگـي سـبب مـيشـود تـا پيشگيري و كنترل آنها آسانتر باشد.
در حالي كه در بيماريهاي غيرواگير به جاي يـك علت مشخص، عوامل خطر حـضور دارنـد. عوامـل خطـر شـامل عوامـل شـناخته شـده ۱ علت مشخص، عوامل خطر اجتماعي، محيطي و رفتاري هستند كه خطر يا احتمال ابتلا به يك بيمـاري يـا آسـيب را افزايش ميدهند. اكثر عوامل خطر اصلي در بيماريهاي غيرواگير شناخته شدهاند و حـذف يا كنترل آنها ميتواند مانع از بروز بيش از ۸۰ درصد بيماريهاي قلبـي، سـكته مغـزي و ديابت و نيز ۴۰ درصد سرطانها شود. مهمترين عوامـل خطـر در بيمـاري قلبـي عروقـي عبارتند از: تغذيه نامناسب، چاقي، فعاليت بدني ناكافي، مصرف سـيگار، فـشار خـون بـالا، اختلال در چربيهاي خون، ديابت و سن بالا. در بررسيهايي كه در سـال ۱۳۸۸ در نظـام مراقبت عوامل خطر بيماريهاي غيرواگير انجام گرفت مشخص گرديـد كـه ۶/۲۱ درصـد
افراد در گروه سني ۴۴ـ ۱۵ ساله و ۹/۵۲ درصد افراد در گروه سني ۶۴ـ ۴۵ سـاله پرخطـر هستند.
يعنـي حـداقل ۳ عامـل خطـر از ۵ عامـل خطـر بیماری قلبـي عروقـي را دارنـد، خوشبختانه بيماريهاي غيرواگير و به ويژه بيماريهـاي قلبـي عروقـي بـه ميـزان قابـل توجهي قابل پيشگيري هستند و با طراحي و اجراي مـداخلات اثـربخش مـيتـوان مـرگ ناشي از اين بيماريها را تا ۸۰ درصد كاهش داد.
بيماريهاي قلبي عروقي
گروهي از عوامل خطر با اصلاح محـيط و تغيير رفتار يا سبك زندگي فرد اصلاح ميشوند (عوامل خطر قابل اصـلاح) و دسـتهاي ۲ ديگر مانند سن، جنس، قوميت يا نژاد، را نميتوان با تغيير رفتـار يـا محـيط اصـلاح كـرد). از بين عوامل قابل اصلاح ميتوان بـه مـصرف دخانيـات، ۳) عوامل خطر غيرقابل اصلاح فعاليت بدني ناكافي و تغذيه نامناسب اشاره كرد كه در بسياري از برنامه هاي پيـشگيري و كنترل بيماريهاي غيرواگير، مورد توجه جدي قرارگرفته اند. در ايران نيز بيماريهاي غيرواگير مزمن و به ويژه بيماريهاي قلبـي عروقـي، بخـش عمدهاي از علل مرگ و ناتواني را به خود اختصاص داده است .
اولين علت مرگ در كـشور با ۳/۳۹ درصد كل مرگها، ناشـي از بيمـاريهـاي قلبـي عروقـي اسـت.
از ايـن درصـد، ۵/۱۹درصد مربوط به سكته قلبي، ۳/۹ درصد ناشي از سكته مغزي، ۱/۳ درصد مربوط بـه فشار خون بالا و مابقي مربوط به ساير بيماريهاي قلبي عروقي است. با توجه به جمعيت قابل توجه كاركنان دولت و خانواده تحت پوشش آنان و تاثيرگذاري آنان برساير گروههاي جامعه، آمـوزش آنـان در دسـتور كـار دولـت قـرار گرفـت . يكـي ازمصوبات شوراي عالي سلامت و امنيت غـذايي كـشور طراحـي و اجـراي برنامـه آمـوزش كارمندان دولت در زمينه پيشگيري و كنترل عوامل خطر بيماريهاي غيرواگيـر بـه ويـژه بيماريهاي قلبي عروقي است و در راستاي اجراي اين مصوبه، مركز مديريت بيماريهاي غيرواگير (به عنوان واحد مسئول درزمينه بيماريهاي قلبي عروقـي در معاونـت بهداشـت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي) اقدام به تدوين اين مجموعـه آموزشـي نمـوده است، اميد است با اجراي درست آن، گامي مؤثر در بازيابي، حفظ و ارتقاي سلامت جامعـه ايراني برداشته شود.
بيماريهاي قلبي عروقي
وضعيت بيماريهاي قلبي عروقي در ايران و جهان
هر ساله نزديك به ۳۲ ميليون مورد سكته قلبي و مغزي در دنيـا رخ مـيدهـد كـه باعـث مرگ بيش از ۱۷ ميليون نفر ميشود. ۶۰ درصد از موارد مرگ در سال ۲۰۰۰ در جهان بـه علت بيماريهاي غيرواگير رخ داده و برآورد ميشود تا سال ۲۰۲۰ ميلادي بـه ۷۳ درصـد برسد.
سهم بيماريهاي قلبي عروقي از اين ميزان بيش از ۴۸ درصد است. به طـوريكـه بيش از ۲۰ ميليون مورد از ۶۴ ميليون مرگ در سال ۲۰۱۵ مربوط به بيمـاريهـاي قلبـي عروقي خواهد بود و در صورتي كه اقدامات مؤثر انجام نشود، انتظار مـيرود مـوارد مـرگ ناشي از بيماريهاي مزمن از ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ حدود ۱۷ درصد افزايش يابد و از ۳۵ ميليون مرگ به ۴۱ ميليون مرگ برسـد. مـوارد مـرگ ناشـي از بيمـاريهـاي قلبـي عروقـي در كشورهاي توسعه يافته در ساليان اخير به علت اقدامات پيشگيرانه و مداخلات مؤثر، رونـد رو به كاهش داشته است، در حالي كه اين موارد در كشورهاي در حـال توسـعه همچنـان سير صعودي دارد. توسعه اقتصادي و صنعتي و گسترش ارتباطات موجب ماشيني شدن زندگي و به دنبـال آن سبب تغييراتي در شيوه زندگي و افزايش بروز بيماريهاي قلبي عروقي (بيمـاريهـاي عروق كرونر قلب) شده است.
اين تغييرات شامل مـصرف دخانيـات، كـم تحركـي و رژيـم غذايي ناسالم ميباشـد.
از طرفـي طـول عمـر بـه دليـل كـاهش بيمـاري هـاي واگيـر در كشورهاي در حال توسعه به سرعت در حال افزايش است و مردم به مدت طولانيتري در
معرض اين عوامل خطر قرار ميگيرند.
تعداد مرگ ناشي از بيماريهـاي قلبـي عروقـي در ۲۹ اسـتان كـشور در سـال ۱۳۸۳ نزديك به ۱۳۸۰۰۰ نفر (۳۷۸ نفر در روز) بـوده اسـت و پـيش بينـي مـيشـود كـه طـي سالهاي آينده شيوع اين بيماريها افزايش يابد و بار عظيمـي را در تمـامي ابعـاد اعـم از اجتماعي، اقتصادي و سياسي بر جامعه تحميل كند.
كلياتي درباره دستگاه گردش خون
قلب يك پمپ عضلاني با چهار حفره اصلي شامل يك بطن و يك دهليز در سمت راست و يك بطن و يك دهليز در سمت چپ است. قلب انسان در هر روز بـيش از صـدهزار بـار ميتپد تا از يك طرف خون سرشار از اكسيژن و مواد غذايي را به بافتها و اعـضاي بـدن برساند و از طرف ديگر خون بازگشتي از اندامهاي بدن را براي اكسيژن گيري بـه ريـه هـا برساند.
خون بازگشتي از اندامها و بافتهاي مختلف بدن توسط وريدها (سياهرگهـا) وارد دهليـز راست ميشود. اين خون از دهليز راست به بطن راست ميريزد و از آنجا از طريق شـريان (سرخرگ) ريوي به ريهها فرستاده ميشود. پس از اكسيژنگيري اين خون در ريهها، خون اكسيژن دار از طريق وريد ريوي وارد دهليز چپ ميشود. با ورود خون به بطـن چـپ و در اثر انقباض عضله قلب، اين خون از راه شريان آئورت و از طريق شـاخههـاي شـرياني بـه بافتهاي بدن ميرود تا اكسيژن مورد نياز سلولها را تامين كند. (شكل شـماره ) برای نجام اين وظايف مهم، خود عضله قلب هم نياز به اكسيژن كـافي دارد. درسـطح قلـب دو
شريان اصلي تغذيهكننده عضله قلب به نام شريانهاي كرونر راست و چپ قرار دارند. شريان كرونر چپ به دو شاخه اصلي تقسيم ميشود كه اين دو شـاخه بـه همـراه شـريان كرونر راست، خونرساني به عضله قلب را برعهده دارند.
بيماريهاي قلبي عروقي
