روان شناسی، دانش بررسی رفتار و فرایندهای روانی است. با این وجود، تعریفی که مورد قبول همه ی روان شناسان باشد وجود ندارد.
روان شناسی علمی است که شامل مجموعه رفتارهای آشکار و مشهود و با اندیشه ها و احساس های پنهان است.
باید توجه کرد که رفتار در هر موجود زنده، تقریبا تنها وسیله ی نمایانی است که ما را به کنه و ماهیت حالت های روانی او رهنمون می سازد و به مصداق ضرب المثل فارسی، که می گوید:
«از کوزه همان برون تراود که در اوست»؛ رفتار نیز در واقع اثر و نشان و یا مسیری است که ما را با جریان های روانی فرد آشنا می سازد.
هدف های روان شناسی
روان شناسی در زمینه های گوناگون، مانند چگونگی ادراک، پیش بینی رفتار دیگران، دگرگونی های رفتار، آشنایی با شیوه های حل مسئله، ترمیم آسیب های روانی و حل دشواری های زندگی، ما را یاری می دهد ؛ تا با رفع نیازها و کمبودها، راه برای خوشبختی و شکوفایی انسانها گشوده شود. به این ترتیب، هدف های مهم روانشناسی عبارت اند از:
- توصیف و سنجش رفتارها، که در شرایط گوناگون جلوه گر می شوند.
- توضیح علت های رفتار و نتیجه گیری منطقی از چگونگی آن، برای پی بردن به واقعیت ها
- پیش بینی نتایج رفتارها براساس اطلاعات موجود از عملکردهای گذشته
- مهار یا کنترل رفتارها، برای تسلط بر امور و دست یابی به موفقیت در کارها
- حل دشواری های رفتاری در زندگی فردی و اجتماعی رسیدن به این هدف ها، موضوع رشته های گوناگون علم روانشناسی است.
روان شناسی
رشته های روان شناسی
روانشناسی با عمر تجربی و علمی محدود خود، در شناخت زمینه های گوناگون رفتار و کردار فردی و گروهی دستاوردهای زیادی داشته است. این یافته ها، زیر عنوان رشته های گوناگون روان شناسی مورد توجه و بهره گیری مربیان، درمانگران و قشرهای گوناگون مردم قرار دارند. در این جا از میان رشته های گوناگون روان شناسی، به معرفی چند رشته ی رایج آن اشاره می شود:
ا– روان شناسی کودک:
این شاخه از روان شناسی، رفتار کودک را از مرحله ی جنینی تا آغاز دوره ی بلوغ و نوجوانی بررسی می کند و به رشد و تحول بدنی، عاطفی، اجتماعی، اخلاقی و عقلی کودکان می پردازد.
۲– روان شناسی نوجوانی:
این رشته به رشد بدنی و ساختمان روانی افرادی می پردازد که
در دوره ی نوجوانی (۱۳-۱۸ )سالگی به سر می برند. این رشته از روانشناسی نیز رشد بدنی، روانی، اجتماعی، عاطفی و اخلاقی نوجوانان را بررسی می کند. به ناتوانی ها و کاستی های تجربی و توانمندی های بدنی و روانی آنان توجه می کند و راه اصلاح و درمان آنها را مطرح می نماید.
روان شناسی
۳- روان شناسی اجتماعی:
این رشته، دربارهی ویژگی های روانی گروه ها و سازمانهای اجتماعی از جنبه های گوناگون، بحث می کند و اثر متقابل فرد بر جامعه و یا جامعه بر فرد را بررسی می نماید و چگونگی پیدایش دسته های اجتماعی را ، که محصول رفتار جامعه ی بشری است، مطالعه می کند.
۴- روان شناسی پرورشی:
این رشته، کوشش می کند اصول و قوانین روانشناسی را در آموزش و پرورش به کار برد. در این رشته، به هدف های تربیتی از دیدگاه های گوناگون، علل تفاوتها و نقش عوامل ارثی و محیطی در تربیت افراد و چگونگی یادگیری، اندیشیدن و سنجش آنها توجه می شود. روانشناسی پرورشی، از نظر ایجاد انضباط و عادت های پسندیده در کودکان و نوجوانان برای مربیان و والدین بسیار کارساز است.
۵- روان شناسی بالینی:
این رشته از روانشناسی، به بررسی آسیب های روانی و رفتارهای نابه هنجار و درمان آنها می پردازد ؛ و در این باره، از اعمال افراد نابه هنجار و نتیجه ی آزمایشهای خود با آنان بهره می گیرد.
۶- روان شناسی شخصیت:
این رشته از روانشناسی به مطالعه ی سازمان ادراکی، هیجانی، ارادی و بدنی افراد می پردازد و به چگونگی سازگاری فرد با خود و محیط توجه دارد. این رشته، با روانشناسی بالینی و مرضی و اجتماعی بستگی نزدیک دارد.
روان شناسی
۷- روان شناسی صنعتی:
این رشته، به موضوعات مربوط به سازگاری فرد با کار، انطباق خصوصیات کاری با افراد، نحوهی انتخاب افراد برای مشاغل، گروه های کاری در صنعت، دیدگاههای مردم درباره ی چگونگی مصنوعات و مانند آنها، می پردازد.
باید اضافه کرد که امروزه، رشته های تخصصی روانشناسی رو به گسترش اند. از جمله روان شناسی یادگیری، روانشناسی تبلیغات، روانشناسی تجربی، روانشناسی فیزیولوژیک، روانشناسی پیری، روان شناسی انگیزه ها و هیجان ها، روانشناسی مرضی، روانشناسی کودکان استثنایی، روانشناسی حیوانی، روانشناسی مشاوره و …
