روانشناسی رشد پس از صدمه مطلبی است که در مورد آن صحبت می کنیم و برای اینکه ما رشد کنیم نیازمند دو ابزار هستیم؛ نخست ابزار اعتماد به نفس و دوم ابزار پذیرش است.
روانشناسی رشد پس از صدمه موضوع مهمی است که برای رسیدن به چنین رشدی نیاز به تمرین کردن است یعنی اینکه اعتماد به نفس و پذیرش خودمان را در همه امور بالا ببریم.
در گفتار پیشین ما در مورد خود مراقبتی ذهنی صحبت کردیم و راه هایی را رای حفظ تعادل ذهنی و سازگاری و رشد ذهنی خود مطرح کردیم و گفتیم که تاب آوری یک مراقب در مقابل استرس های مراقبت فقط محدود به این نمی شود که بتواند از آن ها گذر کند بلکه لازم است که در حال گذر کردن رشد هم کند. چگونه می توانیم تنظیم ذهنی انجام دهیم که این اتفاق برای ما بی افتد؟
روانشناسی رشد پس از صدمه
بگذارید در ابتدا بگویم که مطلبی که ما در مورد آن صحبت کردیم در حوزه ی روانشناسی اخیرا با عنوان PTG مطرح شده است یعنی رشد پس از صدمه، post traumatic growth.
زمانی که مدل های موفقیت در رویارویی با شرایط سخت را بررسی کردند مدل هایی که توانستند در دراز مدت طول عمر سالمی داشته باشند به نتایج جالبی رسیدند، توانستند خصلت هایی را مشترک بین افراد تاب آور و رشد کننده ببینند که می توانند مقدمه ی این انعطاف پذیری خاص سازنده باشند.
نخست باید بگوییم که ما این رشد را در حوزه های شخصی، بین فردی و همچنین در رشد نگاه و فلسفه ی زندگی افراد می توانیم ببینیم من در افرادی که توانستند خودشان از بیماری سرطان بهبودی پیدا کنند یا توانستند یک مراقبت سالم و سودمند و رشد دهنده از یک بیمار مبتلا به سرطان داشته باشند این را به دقت مشاهده کردند، آن ها حتی این را به عنوان یکی از منافع بیماری سرطان اعلام می کنند می گویند سرطان زندگی من را تغییر داده استف سرطان من را عوض کردف سرطان موجب شد که روابط من با انسان های دیگر عوض شود یا می گویند که مراقبت نگاه و دید من را به دنیا تغییر داد توانستم چیزهایی را مشاهده کنم که قبلا نمی دانستم که الویت های زندگی من را باز تعیین کنم به طور سالم.
ما برای اینکه بتوانیم اینگونه رشد کنیم به دو ابزار نیازمند هستیم؛ نخستین ابزار اعتماد به نفس است.
روانشناسی رشد پس از صدمه
اعتماد به نفس به ما کمک می کند که خودمان را بپذیریم، کیفیت های خودمان را بپذیریم، شایستگی های خود را بپذیریم، خودمان را توانمند و ارزشمند بدانیم، موجودی که برای آن ارزش قائل هستیم و به آن اعتماد می کنیم را از درون سختی ها و تنش ها عبور دهیم و این انگیزه را داشته باشیم که روز به روز خودمان را بهتر کنیم.
اعتماد به نفس به نگرش خوب ما به خودمان بر می گردد؛ آدم بدون اعتماد به نفس مدام در یک نگرانی نسبت به خودش به سر می برد که آیا می توانم؟ آیا شایسته هستم؟ آیا نظر من درست است؟ اگر شرایط تغییر کند اگر شرایط بد باشد نکند از پا در بیایم؟
نخستین ابزاری که ما را از شرایط سخت عبور می دهد اعتماد به خودمان است.
اما دومین ابزار که ما را از شرایط عبور می دهد، ابزار پذیرش است.
در واقع پذیرش یعنی شناختن و لذت بردن از کیفیت های خوبی که در افراد یا در رویدادها است. یادم می آید که یک خانمی که در نتیجه ی شیمی درمانی موهایش را از دست داده بود می گفت احساس کردم که می توانم کلاه گیس به هر رنگی روس سرم بگذارم و حالا دیگر می توانم موهایی به رنگ های متفاوت داشته باشم.
در واقع این رویکرد یک رویکرد روبه رو شدن سالم با شرایطی است که در قبال آن شرایط شما فعلا کاری نمی توانید بکنید مثل اینکه این خانم یاد گرفته که نحوه ی نگرش خودش را در شرایط تغییر یافته تغییر دهد و خودش را عوض کند در واقع ما بیشتر تمرکز خومان را روی چیزی می گذاریم که دست خود ما هست و آن کیفیت فعلی ذهنی ما است در حالی که شما مشغول مراقبت هستید زندگی شما الزاما آسان نیست یا رو به آسان تر شدن نمی رود ممکن است از فردی مراقبت می کنید که وضعیت و حالش دارد رو به پایین می رود یا نمی توانید امیدی به بهتر شدن وضع و حالش داشته باشید و این به شدت می تواند سیستم عصبی شما را و ذهن و عواطف شما را تحت فشار قرار دهد.
روانشناسی رشد پس از صدمه
پرسش این است که چه تغییراتی باید در من ایجاد شود تا بتوانم هم اوضاع را تاب بیاورم و هم رشد کنم؟
ما برای پرورش خصلت های اعتماد به نفس و پذیرش نیاز به تمرین کردن داریم، ممکن است جدا انسان های خوشبختی باشیم و در طول زندگ یاد گرفته باشیم از پدر و مادر خود که این خصلت ها را در خودمان پرورش دهیم اما احتمال زیادی دارد که نیاز به آموختن آن ها داشته باشیم، متاسفانه برای آموختن این خصلت ها معمولا موانعی هم وجود دارند، موانعی که عمدتا جایشان در تربیت احساسی ما است یک تربیت سرکوب کننده ی احساسات و سرکوب کننده ی عزت نفس می تواند خصلت اعنماد به نفس را در ما به شدت کاهش دهد.
ممکن است آدم هایی ترسو بار بیاییم که نمی توانند به خودشان اعتماد کنند یا انسانی حسرت خور تربیت شده باشیم انسانی که نسبت به دیگران حسادت می ورزد و نمی تواند از خصلت های خوبی که شاید حتی در آن ها نبیند احساس خوشی و لذت داشته باشد ممکن است بدبین تربیت شده باشیم و در هر چیزی به دنبال بدترین ها باشیم همه ی این ها تاب و آوری و رشد ما را مقابل شرایط سخت کاهش می دهند و محدود می کنند.
ما باید بیاموزیم که برای خودمان ارزش قائل باشیم تا بتوانیم از تردید به خود به سمت اعتماد به خود حرکت کنیم.
همچنین باید بیاموزیم برای دیگران ارزش قائل باشیم تا بتوانیم از ناسپاسی و عدم پذیرش دیگران به پذیرش آن ها حرکت کنیم آنچه که ما از تردید به خود و نا سپاسی عبور می دهد تحسین است و باید یاد بگیریم که چگونه می شود تحسین کرد بسیاری از ما ارزش تحسین کردن را نمی دانیم البته اکثرا همین ما ارزش تحسین شدن را می دانیم اما اینکه چگونه می توانیم با تحسین کردن خصلت های مثبت را در خودمان و دیگران تقویت کنیم بسیاری از اوقات از ذهن ما دور می ماند و از سوی دیگر حسرت و حسادت مانع بزرگ عبور ما به سمت اعتماد به نفس و پذیرش است، حسرت و حسادت مانع تحسین است باعث می شود که ما مدام احساسات منفی را در خودمان نسبت به خودمان و دیگران پرورش دهیم.
روانشناسی رشد پس از صدمه
در گفتار بعدی ما به تمرین عملی برای پرورش تحسین و غلبه بر احساس حسرت و حسادت در خودمان خواهیم پرداخت تا بتوانیم ابزارهای لازم برای انعطاف پذیری همراه با رشد را در خودمان تقویت کنیم و این ابزارها را در ناخودآگاه خود بگنجانیم تا به صورتی خودکار ما را به سمت سلامتی هدایت کند.
روانشناسی رشد پس از صدمه
